Münchner Menschen: De fietsers

Tijdens mijn Austauschsemester in München probeer ik, naast zoveel mogelijk van de stad te zien, ook de échte Münchner te leren kennen. Wie ze zijn, wat ze typeert en wat hen bezighoudt. In deze serie probeer ik een zo goed mogelijk beeld van mijn medemens te schetsen; de Münchner zoals ik hen zie en ervaar. Vandaag lees je over de groep mensen die ik in de eerste weken hier het meest heb kunnen observeren: de fietsers. 

In München kom je fietsen in alle soorten en maten tegen. Sommige zijn klein, andere snel en weer andere zijn vooral mooi om te zien. En vaak kun je alleen al aan de fiets zien wat voor soort persoon erbij hoort. In de afgelopen weken heb ik behoorlijk wat keren de fiets gepakt en heb daarom nu goed door in welke categorieën de fietsende Münchner onder te verdelen zijn. Hieronder een overzicht van de types die ik zoal ben tegengekomen!

* Om privacyredenen (dat is echt een ding in Duitsland) wilden niet veel fietsers door mij gefotografeerd worden, dus daarom heb ik foto's van losse fietsen gemaakt. Maar goed, zoals ik al zei: vaak kun je aan de hand van de fiets (en mijn bijbehorende beschrijving) zélf wel een beeld van de eigenaren schetsen ;-).

1. De Helmen

Vóór je eerste fietstocht in München moet je weten dat je de Münchner fietsers in twee categorieën kunt onderverdelen: de Helmen en de Niet-Helmen. De Helmen beslaan zo'n 80% van het totaal aantal fietsers, tegenover een luttele 20% Niet-Helmen. Veiligheid staat bij de Münchner fietsers dus voorop, zou je denken. Het licht op hun fiets werkt altijd, ze dragen bijna allemaal een helm en sommige hebben zelfs reflecterende vestjes aan. Daar staat tegenover dat het meestal de Helmen zijn die, hoe zal ik het zeggen, nogal roekeloos over de weg sjezen. Ze rijden het hardst van iedereen, gaan bij de kleine stoplichten door rood en halen nietsvermoedende andere fietsers (zoals ik) rechts in. Nu hebben ze daar een goede reden voor: de fietspaden van München zijn smal, en zeker als er links dure auto's geparkeerd staan (= ongeveer altijd, het is tenslotte München), zijn de mogelijkheid tot inhalen nihil. Daarom kiezen ze vaak voor een andere weg: het voetpad, dat op gelijke hoogte met het fietspad ligt. Dus, wanneer je je nietsvermoedend en zo veilig mogelijk een weg probeert te banen door de binnenstad, is de kans groot dat je opeens rechts wordt ingehaald door een Helm. Mét reflecterend hesje en rood knipperlicht, maar zónder inlevingsvermogen. Je schrikt je als fietser namelijk dood als er weer eens iemand pijlsnel langs je scheert, en datzelfde gevoel zullen ook voetgangers wel kennen.

Begrijp me niet verkeerd, de Helmen kijken het beste uit van alle fietsers hier. Zij zijn zich wel degelijk bewust van de risico's en gevaren die fietsen in een grote stad met zich meebrengt (daarom hebben ze die helm ook aangeschaft). Je zult ze nooit zien vallen of ergens tegenaan zien rijden. Zij zijn het die weten wat er nog net wél kan. Maar geregeld neigt "nét wel" naar asociaal gedrag. Door hun hoofdbescherming worden de Helmen helaas overmoedig. Maar die helm geeft hun helemaal niet het privilege om op een rustige straat door rood te rijden omdat er toch niemand aankomt. Of om iemand rechts in te halen omdat het risico op ongelukken links groter is. De helm hoort hun veiligheid en en bescherming te bieden, en niet meer dan dat.

Dit is een typische Helm-fiets: snel en wendbaar. Het licht op deze fiets ontbreekt, maar de kans is groot dat de eigenaar knipperlichtjes op zijn kleding draagt als het donker is. Ik ken overigens niet veel mensen (lees: niemand) die hun fiets inclusief helm stallen. Deze was met een mini-slot aan het mandje achterop bevestigd. Schattig.

De Niet-Helmen, waaronder ik, zijn in München in de grote minderheid. Ik schat dat de Niet-Helmen eigenlijk nog voorzichtiger zijn als de Helmen, maar het beetje lef ontbreekt. Daarvoor heb je écht hoofdbescherming nodig. Niet-Helmen zijn, in tegenstelling tot Helmen, vaak minder ervaren in het fietsen in de grote stad en zijn daardoor angstiger. Ze kunnen nog schrikken van onverwachte situaties, die de Helmen al lang voorzien zouden hebben. 

Wanneer de verandering van Niet-Helm naar Helm plaatsvindt, weet ik niet precies. Er moet een punt komen waarop je als fietser denkt nóg efficiënter naar je plaats van bestemming te kunnen komen, namelijk door risico's te nemen; door een keertje door rood te rijden of een omweg over het voetpad of zelfs de autoweg te maken. Die risico's vereisen een helm, en ikzelf hoop de aanschaf ervan nog zo lang mogelijk uit te stellen. Voor mijn eigen veiligheid, maar ook voor die van anderen. 

2. De Manden 

In Nederland zijn manden vóórop je fiets een hit. In Amsterdam cruiset iedereen met een krat van Marqt over de grachten en op de middelbare scholen staat elke tweede fietsenstandaard leeg omdat fietsen met mand nou eenmaal twee plekken in beslag nemen. Nu hoorde ik tot vlak vóór mijn vertrek naar München ook tot de Manden. Ik had een grote rieten mand voorop waarin ik al mijn spullen kon dumpen, van rugzak tot jas tot boodschappen. Super handig, behalve als ik moest parkeren bij het station. Dan paste mijn fiets simpelweg niet in de rekken. Om dit soort ellende in München te voorkomen, besloot ik om mijn mand van mijn fiets te halen en alleen met een smal rekje voorop te gaan fietsen. Dit bevalt mij tot nu toe prima; mijn rugzak zet ik vast met een spin en gaan met die banaan. Het vastzetten neemt iets meer tijd in beslag, maar goed, ik sta toch altijd al een kwartier te klooien met het hangslot, dus dit kan er best bij. 

De Münchner hebben hun eigen oplossing bedacht voor het manden-voorop-probleem. Zij hebben namelijk (bijna) allemaal een mandje achterop de bagagedrager van hun fiets. Ideaal, want zo zit je niemand dwars en kun je alsnog spullen vervoeren. Elke Helm met degelijke stadsfiets heeft er één, elke student heeft er één, en ga zo maar door. Ie-de-reen heeft een mand achterop. Behalve de Hipsters, maar die categorie zal ik hieronder nog toelichten.

Écht waar: het overgrote deel van de fietsen heeft een fancy Basil-mand achterop de bagagedrager zitten! 

Het enige wat ik mij bij deze Manden afvraag, is of zij nooit waardevolle spullen vervoeren óf gewoon veel vertrouwen in de mensheid hebben. Dat eerste is volgens mij niet het geval, want ik heb al veel mensen zien fietsen met een laptoptas in hun mandje. Waardevolle spullen ten overvloede, dus. Dat houdt automatisch in dat de Münchner fietsers wel een groot vertrouwen in hun medemens moeten hebben. Volgens mij is het namelijk zo gepiept om een tas uit iemands mandje te plukken en er als een gek vandoor te gaan, maar dit idee lijkt maar weinig mensen te deren. De Münchner gaan ervan uit dat zoiets niet gebeurt. Óf ze zijn gewoon extreem goed verzekerd (net zoals de Helmen, die zullen bijvoorbeeld vast een goede WA- en levensverzekering hebben). 

3. De Hipsters

De Hipsters zijn een categorie apart in München. Het zijn er niet zoveel als de Helmen, maar toch groeit hun aantal gestaag. Je kunt ze herkennen aan het feit dat ze geen helm dragen en een minimalistische (vintage-)racefiets hebben. Zonder bagagedrager en zonder licht. De Hipsters behoren tot de 'cool kids' en zitten voornamelijk op de fiets omdat ze onderweg zijn naar een koffietentje voor een Latte Macchiato. Met Sojamilch, selbstverständlich. Zij zijn misschien wel de gevaarlijkste fietsers in München; ze nemen bijna net zoveel risico's als de Helmen, maar kijken minder goed uit. Net zoals in Amsterdam, eigenlijk.

Hipsterfietsen kom je niet vaak 'in het wild' tegen in München. Soms zie je ze gestald staan bij een metrohalte, maar ik denk dat ze vaker gewoon bij de Hipsters aan de muur hangen. 

4. De DB-fietsers
Net zoals dat de NS de felbegeerde geelblauwe OV-fiets uitgevonden heeft, heeft ook de DB (Deutsche Bahn) de verhuur van citybikes ontdekt. De mensen die deze fietsen huren, zijn vooral zakenmannen en de zogenaamde Englischer-Garten-fietsers. Die zie je vooral op zondag en met mooi weer door het park crossen. De DB-fiets is, net zoals de OV-fiets, erg "praktisch". Er zit een of andere gekke bagagedrager achterop waarop nèt niet iemand kan zitten en het fietst überhaupt eigenlijk voor geen meter (als je een goede fiets gewend bent), maar vooral bij mensen die zich af en toe schuldig voelen omdat ze zo vaak de auto of metro pakken, is deze fiets mateloos populair. DB-fietsers dragen in de regel geen helm en zijn ook de minst ervaren fietsers van allemaal. Zij láten zich namelijk toch liever vervoeren en hebben er ook gelijk spijt van als ze toch de oncomfortabele DB-fiets pakken; dat is aan hun gezichten af te lezen. Maar goed, het bezorgt ze wel hun dagelijkse workout. De honger van hun knagende geweten is weer gestild.

De grote 'flaw' van dit DB-fietsensysteem, naast het feit dat de fiets echt niet lekker rijdt, is dat je de fietsen niet in een bepaald rek hoeft terug te zetten als je je rit voltooid hebt. De DB-fietsen zwerven daarom werkelijk waar o-ver-al door de stad. Je vindt ze gedumpt achter hotels, midden in de Englischer Garten en op grote pleinen, maar vooral metrohaltes zijn een gewilde plek om deze fietsen achter te laten. Ze staan dan ook niet in de rekken, maar gewoon los op de stoep. Waar je ook komt in München, je verwondert je bijna altijd wel over een verdwaalde DB-fiets.

5. De Niet-meer-fietsers
Naast mensen die besluiten om méér te willen fietsen (en dat voornemen niet altijd waarmaken), zijn er ook mensen die het fietsen in de grote stad opgeven en in plaats daarvan overstappen op de U-Bahn of de auto. Hierbij denk ik vooral aan (import-)Münchner die het fietsen in München toch onderschat hadden en het simpelweg niet meer durven, maar ook aan mensen die te lui zijn om hun fiets te laten repareren. Dit resulteert in een groot aantal gedumpte en kapotte fietsen. Je vindt ze overal langs de weg en in fietsenrekken en het ziet er nogal zielig uit.

Vanmorgen fietste ze nog... 

Fietsstad München

Switchen naar de U-Bahn is eigenlijk helemaal geen verkeerde optie. Ze brengt je snel van A naar B en vertrekt ook echt om de vijf minuten. Bovendien heb je geen last meer van regen of (angst)zweet als je weer eens bijna aangereden wordt. München is hard op weg om een fietsvriendelijkere stad te worden, maar ze heeft nog een lange weg te gaan. De gids van de Stadtführung die ik had, was lyrisch over München als fietswalhalla, maar ik vind dat er nog veel verbetering mogelijk is. Verbetering door de gemeente (bijv. het aanleggen van bredere fietspaden en het vervangen van stoplichten die in één milliseconde van groen op rood springen) en verbetering door de DB (zij moeten o.a. hun zwerffietsenbeleid aanpassen), maar ook verbetering in de mindset van de Münchner Menschen zelf. Zo moeten bijvoorbeeld niet alleen taxibestuurders meer rekening gaan houden met fietsers (vooral diegene die mij afgelopen week op een haar na mistte terwijl ík groen had ;-) ), maar ook moet men beseffen dat de helm er alleen voor bescherming hoort te zijn en dat je de vintage-racefiets zonder fatsoenlijke verlichting net zo goed aan de muur kan laten hangen. Dàt zou de stad al een heel stuk veiliger maken.

Desalniettemin zal ik de komende weken steeds vaker op de fiets te vinden zijn. Het weer wordt beter, de stad staat in bloei, ik rijd naar de universiteit vaak langs de mooiste gebouwen en ontdek tijdens mijn fietstochten de leukste straatjes waar ik met het openbaar vervoer nooit zou komen. Door het verkennen van München op de fiets beleef je kunst, maar fietsen in München ís en blijft ook een kunst; eentje die je met vallen en opstaan steeds meer onder de knie moet krijgen. En ik wil die uitdaging maar wat graag aangaan! 

Tschüß! 

Lotte