Deutsches Kino: Herbert vs. Hin und weg

Eén keer per maand vertonen het Ketelhuis in Amsterdam en Filmhuis Lumen te Delft in samenwerking met het Goethe Institut en het Duitsland Instituut Amsterdam een Duitse film die verder niet in Nederlandse bioscopen draait, maar het wél waard is om bekeken te worden. Dit alles onder de noemer Deutsches Kino. Niet alleen leuk voor mensen die geïnteresseerd zijn in de Duitse taal, maar ook voor filmliefhebbers in het algemeen. De films zijn namelijk altijd Engels ondertiteld. Deze maand: Een vergelijking tussen Herbert, de meest recente film van Deutsches Kino, en Hin und weg, die vorig jaar november in het Ketelhuis gedraaid werd. 

Herbert en Hannes, de hoofdpersonen van de twee films, lijken op het eerste oog niets met elkaar gemeen te hebben. Herbert is een jaar of 70, heeft zijn hele leven op professioneel niveau gebokst en verdient nu bij als uitsmijter in een disco. Hannes, begin 30, staat midden in het leven en gaat elk jaar op fietsvakantie met zijn vriendengroep. Toch is er één overeenkomst tussen de twee: Ze lijden aan de ongeneeslijke ziekte ALS. En daar gaan ze ieder op hun eigen manier mee om...

Hannes met zijn vrienden op fietsvakantie. (Bron).

Hin und weg
Voor Hannes, die altijd alles uit het leven haalt, komt de diagnose ALS niet geheel onverwacht: Zijn vader is er ook aan overleden en Hannes weet dus hoe slopend de ziekte kan zijn. Hijzelf lijdt er al twee jaar aan en heeft dit altijd voor zijn omgeving verborgen kunnen houden. Alleen zijn vriendin Kiki en Hannes' moeder zijn op de hoogte. Nu gaat het echter bergafwaarts, en daarom besluiten Hannes en Kiki om mee te gaan op de jaarlijkse fietsvakantie met een bijzondere reden: Hannes wil dat dit zijn laatste reis wordt en is van plan om euthanasie te laten plegen op de eindbestemming in België. Zonder hun vrienden in te lichten, beginnen ze aan de rit. Onderweg komt toch aan het licht dat Hannes aan ALS lijdt, waar zijn vrienden erg van schrikken. Ze weigeren in de eerste instantie nog verder te fietsen, maar Hannes en Kiki kunnen hen toch overtuigen om door te gaan. Ze wisselen bucketlist-wensen uit en vervullen ze tijdens de fietstocht. Hannes leeft zijn leven op deze manier heel intens. Het begrip van Hannes' vrienden voor zijn euthanasiewens neemt met de dag toe, maar eenmaal in België aangekomen, blijkt alles toch moeilijker in elkaar te steken dan verwacht...

Herbert 
Oud-bokskampioen Herbert is een enorme spierbundel met een klein hartje. Hij laat niet snel mensen toe in zijn leven. Hij heeft weliswaar een vriendin, maar woont alleen in een donkere flat met boksbal aan het plafond en aquarium vol tropische vissen midden in de kamer. Met één goede vriend maakt hij plannen voor een roadtrip in Amerika, maar Herbert merkt al snel dat zijn gezondheid achteruitgaat. Hij heeft regelmatig vreselijke krampen en besluit er uiteindelijk toch mee naar het ziekenhuis te gaan. Daar volgt de diagnose ALS. Vervolgens creëert Herbert zijn eigen isolement: Hij sluit zichzelf op in huis en doet voor niemand open. Hij probeert nog wel contact te zoeken met zijn verloren dochter Sandra en kleindochter Ronja, maar Sandra is net als haar vader: erg afstandelijk. Tijd om te beseffen wat er allemaal gebeurt, is er nauwelijks voor Herbert. Het lopen met een stok wordt steeds moeilijker, zijn stem verdwijnt en zijn gezicht raakt vervormd. Uiteindelijk moet Herbert eraan geloven dat hij hulp krijgt. Hij krijgt een elektrische rolstoel, een spraakcomputer en elke dag hulp bij het douchen, maar het duurt niet lang meer voordat hij echt niet meer thuis kan wonen en naar een verzorgingstehuis moet. Herbert kwijnt langzaamaan weg. Zal de relatie met zijn dochter nog hersteld kunnen worden?

Herbert: een enorme spierbundel met een klein hartje. (Bron).

Feel good versus de realiteit
Het grote verschil tussen beide films is natuurlijk dat de hoofdpersonen heel anders met hun ziekte omgaan. Hin und weg neigt eerder naar het gerne feelgood-film, maar toont Hannes ook in zijn mindere momenten. Dat is niet alleen fysiek en mentaal pijnlijk voor hemzelf, maar ook voor zijn vrienden. Mede daarom kiest Hannes voor euthanasie: Hij wil zichzelf niet verliezen aan ALS en niet geconfronteerd worden met de toenemende symptomen. Herbert wil dit óók niet, maar euthanasie wordt niet ter sprake gebracht in de film. Het frustreert Herbert enorm dat hij langzaam aftakelt, maar hij kan niets anders doen dan zich erbij neerleggen. In het begin weigert hij hulp, maar hij ziet in dat het zo echt niet langer gaat. Herbert verandert in een kasplantje, en dat doet wel pijn om te zien. De enige scene in de film die mij 'positief' ontroerde, was er één waarin Herbert met zijn goede vriend in het holst van de nacht door de stad croste met zijn elektrische rolstoel. Voor de rest was de film gewoon heel verdrietig. Bij Hin und weg had ik een beter gevoel toen ik de bioscoop verliet. Of de film Herbert meer de realiteit weergeeft dan Hin und weg, vind ik moeilijk te zeggen.

Sterbehilfe
Wat ik wél weet, is dat euthanasie (of Sterbehilfe) in Duitsland altijd nog een moeilijk onderwerp is. Vorig jaar november, toen ik de film in Het Ketelhuis zag, was er een grote discussie gaande in de Duitse Bundestag over Sterbehilfe. Op 6 november 2015 werd er definitief gekozen voor een verbod op aktive Sterbehilfe. De situatie is sindsdien onveranderd. Naar aanleiding van het zien van Hin und weg heb ik voor mijn studie een essay in het Duits geschreven over dit onderwerp, waarin ik reageer op de aangenomen wet. Mocht je het interessant vinden om dit te lezen, dan is hier de link. Verder raad ik het ook zeker aan om beide films te kijken. Ze hebben mij erg aan het denken gezet en drukten me weer eens met mijn neus op de feiten: Je moet genieten van het leven, want voor je het weet is het voorbij...

Tschüß!

Lotte